Ho là triệu chứng rất thường gặp ở trẻ em, nhất là trẻ dưới 5 tuổi. Thật thế, theo Tổ chức Y tế Thế giới (TCYTTG), một em bé dưới 5 tuổi có thể ho từ 5 đến 8 đợt trong một năm dù được chăm sóc và sống trong môi trường tốt. Đây cũng chính là nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ phải đi khám tại các phòng khám. Riêng ở Việt Nam, hàng năm vào những tháng mùa mưa (tháng 8 đến tháng 11) hay khi trời trở lạnh thì ho luôn là mối bận tâm hàng đầu của các bậc cha mẹ.
Ho có lợi hay hại?
Ho phản xạ có lợi để bảo vệ đường thở được thông thoáng, giúp trẻ hít thở dễ dàng. Vì vậy, các bậc cha mẹ không nên quá lo lắng và tìm đủ mọi cách để kìm hãm phản xạ có lợi này.
Bên cạnh đó, không phải mức độ ho nhiều ít của trẻ lúc nào cũng song hành với mức độ nặng của bệnh. Thật vậy, trẻ có thể ho rất nhiều khi bị viêm hô hấp trên nhưng thường đây không phải là các trường hợp bệnh nặng. Trái lại, khi bị viêm phổi – một thể bệnh nặng thật sự – trẻ lại thường ít ho hơn.
Tuy nhiên, các bậc cha mẹ thường không tránh khỏi lo lắng khi trẻ ho nhiều hay ho kéo dài. Và thật sự những trường hợp này cũng cần được thăm khám cẩn thận để xác định nguyên nhân và điều trị hiệu qủa.
Khi cho trẻ dùng thuốc ho, cha mẹ nên chú ý điều gì?
Cần nhắc lại, ho lại là phản xạ có lợi, do vậy chỉ nên sử dụng thuốc ho khi trẻ ho quá nhiều làm trẻ khó chịu hay gây ra hậu quả xấu: trẻ đau ngực, đau họng nhiều, mất ngũ, nôn ói, khó ăn, khó bú …
Nếu cần sử dụng thuốc ho cần lưu ý như sau:
– Chỉ nên dùng thuốc ho phù hợp với lứa tuổi và phù hợp với tính chất ho của trẻ.
– Không nên tự ý cho trẻ dùng các loại thuốc ho dành cho người lớn do tác dụng phụ, độc tính có thể có. Thật vậy, một số loại thuốc ho mạnh, hiệu quả dùng cho người lớn có chứa dẫn xuất á phiện có thể làm trẻ nhỏ ngộ độc thậm chí tử vong.
Bộ Y Tế cũng như Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo nên dùng các loại thuốc ho có nguồn gốc từ thảo dược an toàn trong điều trị ho ở trẻ em. Có thể cho trẻ sử dụng một số thảo dược hay bài thuốc trị ho dân gian an toàn: tần dầy lá, tắc (quất) chưng đường, mật ong, gừng, nước trà ấm – loãng, …
Ngoài những bài thuốc cổ truyền Việt Nam, nhiều thảo dược khác cũng được sử dụng từ lâu ở nhiều nước trên thế giới (lá cây Thường Xuân, rễ Hoàng Liên…) do chứng tỏ được hiệu quả và tính an toàn trong điều trị ho ở trẻ em lẫn người lớn.
Những trường hợp cần phải đưa bé đi khám ngay tại bệnh viện:
Cần đưa đến bệnh viện khám ngay nếu trẻ có một trong những dấu hiệu bệnh nặng sau:
- Trẻ bỏ bú – bú kém hoặc không uống được
- Trẻ ngũ li bì, khó đánh thức
- Trẻ co giật
- Trẻ khó thở: trẻ thở nhanh hơn bình thường, thở co lõm lồng ngực (phần dưới lồng ngực lõm vào khi trẻ hít vào thay vì nở ra như bình thường)
- Trẻ thở có tiếng rít
Những trường hợp cũng cần phải đưa bé đi Bác sĩ khám:
- Ho dữ dội xuất hiện một cách đột ngột
- Ho kèm sốt cao
- Ho khạc đờm đặc, màu xanh – vàng, có mùi hôi
- Ho ra máu
- Trẻ còn ho nhiều, không giảm sau 7 ngày chăm sóc
- Ho kéo dài
- Ho kèm sụt cân, đổ mồ hôi về chiều
TS BS Trần Anh Tuấn
Thầy thuốc Ưu tú – BS Cao cấp
Trưởng khoa Hô hấp – BV Nhi đồng 1
Phó Chủ tịch Hội Hô hấp Nhi Việt Nam